Vitamine B12 tekort symptomen kunnen variëren van vermoeidheid tot tintelingen in handen en voeten. Een vitamine B12 tekort ontstaat vaak door voeding of opnameproblemen. Vitamine B12, ook wel cobalamine genoemd, is essentieel voor de aanmaak van rode bloedcellen, de werking van je zenuwstelsel en de productie van DNA. Omdat je lichaam B12 niet zelf kan maken, ben je afhankelijk van voeding of supplementen. Een tekort ontstaat wanneer je te weinig B12 binnenkrijgt of de opname in je maag en darmen verstoord is. Onbehandeld kan een tekort leiden tot ernstige klachten. In deze blog bespreken we de symptomen, oorzaken en tips om een tekort te voorkomen.
Wat is vitamine B12 en hoe ontstaat een B12-tekort?
Vitamine B12 is nodig om je zenuwcellen en bloedcellen gezond te houden. Het lichaam kan deze vitamine niet zelf aanmaken; je haalt B12 uit dierlijke producten zoals vlees, vis, eieren en zuivel, of uit verrijkte plantaardige alternatieven. Om B12 op te nemen, moet maagzuur het uit voeding losmaken. Vervolgens bindt het aan “intrinsieke factor” (een eiwit geproduceerd in de maag) waarna het in de dunne darm wordt opgenomen. Problemen met maagzuur of intrinsieke factor kunnen de opname verstoren.
Oorzaken vitamine B12 tekort: waarom een tekort zo vaak voorkomt
Een tekort ontstaat vaak door:
Onvoldoende inname – Mensen die weinig of geen dierlijke producten eten, zoals veganisten, krijgen sneller te weinig B12 binnen.
Opnameproblemen – Maag- en darmaandoeningen (bijvoorbeeld gastritis, de ziekte van Crohn of coeliakie) verminderen de opname. Na een maagbypass of andere maag- of darmoperaties kan de absorptie blijvend verminderd zijn.
Pernicieuze anemie – Een auto-immuunziekte waarbij het lichaam geen intrinsic factor aanmaakt; hierdoor kan B12 niet worden opgenomen.
Medicijngebruik – Middelen zoals metformine (bij diabetes), maagzuurremmers (protonpompremmers of H2-blokkers) en sommige anticonceptiepillen kunnen de B12-opname verstoren.
Alcoholgebruik en leeftijd – Bij overmatig alcoholgebruik raakt het slijmvlies van maag en darmen beschadigd; bij ouderen neemt de productie van maagzuur af, waardoor de opname daalt.
Vitamine B12 tekort symptomen: hoe herken je een tekort?
Een tekort aan vitamine B12 kan zich uiten in uiteenlopende klachten. De symptomen ontwikkelen zich langzaam en worden vaak niet direct herkend:
Lichamelijk – Vermoeidheid, zwakte, verlies van eetlust, gewichtsverlies, misselijkheid of diarree en een pijnlijke of rode tong. Sommige mensen krijgen een geelachtige huid door bloedarmoede.
Neurologisch – Tintelingen of gevoelloosheid in handen en voeten, evenwichtsproblemen, duizeligheid, wazig zien en geheugen- of concentratieproblemen. Onbehandeld kan dit leiden tot blijvende zenuwschade.
Psychologisch – Depressie, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen of zelfs psychoses.
Andere klachten kunnen zijn: kortademigheid, hartkloppingen, hoofdpijn en bleekheid. Omdat de symptomen vaag zijn, is een bloedonderzoek nodig om een tekort vast te stellen. Bij My Active Age meten we micronutriënten zoals B12 in onze bloedanalyses, zodat tekorten vroegtijdig worden opgespoord.
Wie loopt risico op een vitamine B12 tekort?
- Ouderen – Mensen boven de 75 jaar hebben vaker een tekort doordat hun maag minder zuur produceert en de opname vermindert.
- Vegetariërs en veganisten – Wie geen dierlijke producten eet, moet zorgen voor verrijkte voedingsmiddelen of supplementen.
- Mensen met maag- of darmaandoeningen – Coeliakie, de ziekte van Crohn, gastritis of na maag- en darmoperaties.
- Medicijngebruikers – Metformine en maagzuurremmers verlagen de B12-absorptie.
- Alcoholgebruikers – Overmatig drinken beschadigt het maagdarmkanaal en belemmert de opname.
- Auto-immuunziekten – Pernicieuze anemie verhindert de productie van intrinsic factor.
Vitamine B12 tekort behandelen: voeding, supplementen en tips om waarden te verhogen
1. B12-rijke voeding
Eet regelmatig producten die veel vitamine B12 bevatten. Topbronnen zijn schelpdieren (84 µg per 85 g), verrijkte ontbijtgranen (circa 6 µg per portie), forel en zalm (ongeveer 5 µg per 85 g), tonijn (2,5 µg per 85 g), melk en yoghurt (1–1,3 µg per portie), vlees (1–2 µg per 85 g) en eieren (0,6 µg per stuk). Voor vegetariërs en veganisten zijn verrijkte plantaardige drinks, voedingsgist en verrijkte granen goede opties.
2. Supplementen
Als je via voeding onvoldoende B12 binnenkrijgt of problemen hebt met opname, zijn supplementen een goede oplossing. Vitamine B12 is beschikbaar als tabletten, smelttabletten, neusspray of injecties. Een tekort wordt meestal behandeld met supplementen of injecties (cyanocobalamine) totdat de waarden normaliseren. Overleg met je arts welk supplement en welke dosering bij jouw situatie past.
3. Verminder alcohol en let op medicijnen
Beperk je alcoholgebruik om de schade aan je maag- en darmslijmvlies te beperken. Bespreek met je arts of alternatieve medicatie mogelijk is als je maagzuurremmers of metformine gebruikt.
4. Regelmatige bloedcontrole
Laat je B12-spiegel regelmatig controleren, zeker als je in een risicogroep valt of vage klachten hebt. Bij My Active Age bieden we uitgebreide bloedonderzoeken waarbij micronutriënten zoals B12, foliumzuur en ferritine worden gemeten.
Veelgestelde vragen over vitamine B12 tekort en behandeling
Hoe weet ik zeker dat ik een B12-tekort heb?
Een arts kan met een bloedtest je B12-waarde en bloedbeeld bepalen. Een waarde onder 150 pmol/L wijst op een tekort. Soms is aanvullend onderzoek nodig om de oorzaak te achterhalen.
Kan ik te veel vitamine B12 binnenkrijgen?
B12 is wateroplosbaar; het overschot verlaat via de urine het lichaam. Hoge doseringen zijn over het algemeen veilig, maar kunnen invloed hebben bij bepaalde aandoeningen en bij inname van sommige medicijnen. Overleg daarom altijd met een arts.
Kunnen kinderen een B12-tekort krijgen?
Ja, maar het komt minder vaak voor. Zuigelingen die borstvoeding krijgen van moeders met een tekort, of kinderen met opnameproblemen kunnen een tekort ontwikkelen. Controleer in overleg met een arts hun waarden.
Helpt spirulina of zeewier tegen B12-tekort?
Nee, spirulina bevat analogen van B12 die niet actief door het lichaam worden gebruikt. Alleen spirulina gebruiken is dus onvoldoende. Kies verrijkte producten of supplementen.
Herken je jezelf in bovenstaande klachten of behoor je tot een risicogroep? Met de micronutriëntentesten van My Active Age krijg je inzicht in je vitamine- en mineralenstatus, inclusief vitamine B12. Ontdek hoe My Active Age je kan helpen en plan vrijblijvend een adviesgesprek. In dit gesprek van 30 minuten nemen we de tijd om te verkennen wat voor jou belangrijk is als het gaat om gezond en vitaal ouder worden. We bespreken jouw kijk op gezondheid, waar je naartoe wilt werken en welke factoren je daarbij mogelijk belemmeren.