Inleiding
Als je serieus bent over je gezondheid en lang wil genieten van een vitaal leven, is inzicht in je lichaam onmisbaar. Veel mensen denken bij preventieve gezondheidszorg aan bloedonderzoek of fitness-tests, maar vergeten het skelet en de verhouding tussen spier- en vetmassa. De dual-energy X-ray absorptiometry-scan (DEXA of DXA) vult deze leemte op. Het is een geavanceerde test die door medische professionals wereldwijd wordt beschouwd als de gouden standaard voor het meten van botdichtheid én lichaamssamenstelling.
In deze blog lees je wat een DEXA-scan precies is, hoe de test werkt, wat de resultaten betekenen en hoe je de uitkomst kunt gebruiken om je gezondheid te optimaliseren.
Wat is een DEXA-scan?
Een DEXA-scan gebruikt twee lage doses röntgenstraling om te bepalen hoeveel calcium en andere mineralen in je botten zitten. Het woord dual-energy verwijst naar het gebruik van twee verschillende energieniveaus waarmee botten, spieren en vetweefsel van elkaar worden onderscheiden. Medische professionals kennen de scan vooral als botdichtheidsmeting om aandoeningen zoals osteoporose of osteopenie op te sporen.
De scan wordt ook steeds vaker toegepast voor het meten van lichaamsvetpercentage en lichaamssamenstelling. In een tijd waarin spiermassa en vetdistributie belangrijke voorspellers zijn van gezondheid en prestatie, biedt de DEXA-scan hiermee een complete check-up.
Hoe verloopt het onderzoek?
Het onderzoek is eenvoudig en niet invasief. Je ligt op een comfortabele tafel terwijl een röntgenarm langzaam over je heen beweegt. De meeste klinieken scannen vooral je heupen en wervelkolom omdat deze gebieden het meest gevoelig zijn voor botverlies. Een totale lichaamsscan is ook mogelijk om vetmassa en spiermassa te bepalen.
De procedure duurt doorgaans 10–30 minuten en is volledig pijnloos. Je hoeft niets speciaals te doen ter voorbereiding; je kunt gewoon eten en drinken zoals normaal. De stralingsdosis is zeer laag en wordt als veilig beschouwd voor de meeste mensen.
Ben je zwanger of denk je dat je zwanger bent? Dan is het verstandig dit vooraf met de arts te bespreken, omdat röntgenstraling risico’s kan geven voor ongeboren baby’s.
Wat zeggen de resultaten?
De resultaten van een DEXA-scan worden meestal uitgedrukt in een T-score. Deze score vergelijkt jouw botdichtheid met die van een gezonde jongvolwassene van hetzelfde geslacht:
- T-score ≥ –1,0 – normale botdichtheid.
- T-score tussen –1,1 en –2,4 – osteopenie (verminderde botdichtheid); verhoogd risico op osteoporose.
- T-score ≤ –2,5 – osteoporose; behandeling of leefstijlinterventies zijn noodzakelijk.
Bij een volledige lichaamsscan krijg je ook cijfers over je totale vetmassa, percentueel lichaamsvet en verdeling van vet (bijvoorbeeld visceraal vet rond je organen). Deze cijfers zijn een uitstekende basis voor een persoonlijk voedings- en trainingsplan.
Waarom kiezen voor een DEXA-scan?
- Vroege detectie van botproblemen. Osteoporose ontwikkelt zich geleidelijk en symptomen blijven vaak lang onopgemerkt. Met regelmatige DEXA-scans kun je botverlies tijdig opsporen en maatregelen nemen.
- Gedetailleerde lichaamssamenstelling. Anders dan een standaard weegschaal toont de scan precies hoeveel vet, spier en botmassa je hebt. Dit helpt bij het afstellen van je training en voeding.
- Monitoring van progressie. Of je nu spier wilt opbouwen of vet wilt verliezen, de scan is ideaal om je vooruitgang objectief te volgen.
- Longevity-strategie. In het kader van gezond ouder worden zijn stevige botten en een gunstige lichaamssamenstelling cruciaal. Een DEXA-scan maakt deel uit van het Longevity Essential-pakket van My Active Age en vormt de basis voor verdere adviezen.
Tips voor het interpreteren van je uitslag
- Bespaar jezelf stress. Een lagere botdichtheid betekent niet dat je fragiel bent, maar je moet wel actie ondernemen. Bespreek de resultaten met een arts of gezondheidscoach die gespecialiseerd is in osteoporose.
- Combineer met andere tests. Een VOâ‚‚-max-test geeft informatie over je cardiovasculaire conditie; bloedonderzoek toont je cholesterol en vitamine niveau. Samen bieden deze tests een compleet beeld.
- Focus op leefstijl. Botdichtheid wordt beïnvloed door voeding, beweging en hormonale factoren. Zorg voor voldoende calcium en vitamine D, doe krachttraining en vermijd roken of overmatig alcoholgebruik.
Waarom een DEXA-scan zo belangrijk is voor je gezondheid?
- Wat is het verschil tussen een DEXA-scan en een gewone röntgenfoto?
Een normale röntgenfoto maakt vooral een tweedimensionaal beeld van botten. Een DEXA-scan meet daarentegen hoeveel straling door bot en weefsel wordt geabsorbeerd, waardoor de densiteit en samenstelling nauwkeurig worden berekend. De scan kan zelfs kleine veranderingen in botmassa detecteren. - Hoe vaak moet ik een DEXA-scan doen?
De frequentie hangt af van je leeftijd, gezondheid en risicofactoren. Voor vrouwen boven 65 en mannen boven 70 adviseren artsen vaak periodieke scans. Jongere personen met risicofactoren (bijvoorbeeld familiegeschiedenis van osteoporose) kunnen eerder beginnen. - Kan een DEXA-scan mijn training verbeteren?
Zeker. Door te weten hoeveel spier en vet je hebt, kun je gerichte doelen stellen. Als de scan bijvoorbeeld laat zien dat je weinig spiermassa in je benen hebt, kun je meer krachttraining in je schema opnemen.
Ben je nieuwsgierig geworden naar de staat van je botten en lichaamssamenstelling? Ontdek hoe My Active Age je kan helpen en plan vrijblijvend een adviesgesprek. In dit gesprek van 30 minuten nemen we de tijd om te verkennen wat voor jou belangrijk is als het gaat om gezond en vitaal ouder worden. We bespreken jouw kijk op gezondheid, waar je naartoe wilt werken, en wat je daarin mogelijk belemmert of tegenhoudt.